The New York Times (NYT)’nin, Ukraynalı ve Amerikalı üst düzey istihbarat görevlilerine dayandırdığı haberinde, iki ülke istihbaratları arasındaki ilişkinin, Şubat 2022’de başlayan Rusya-Ukrayna savaşından yaklaşık 8 yıl öncesine dayandığı vurgulandı.
İki ülke arasındaki istihbarat işbirliği Rusya-Ukrayna savaşında da devam ederken, haberde Washington’ın ülkedeki personelini tahliye etmesine karşın casuslarını bıraktığına dikkati çekti.
Haberde, CIA’nin, uzun yıllardır Ukrayna istihbarat birimlerine eğitim, ekipman ve istihbarat desteğinde bulunduğu, 14 gizli üs kurduğu ve 2022’deki savaşın patlak vermesiyle Ukrayna’nın savunmasına kayda değer katkı sunduğu kaydedildi.
Habere göre, CIA ile Ukrayna istihbarat birimleri arasındaki yakınlık savaştan yaklaşık 8 yıl öncesine uzanırken, üç farklı ABD başkanı döneminde de sürdü.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından uzunca bir süre Rusya ile yakın görünen Kiev yönetimi, 2014’te ABD ile yakınlaşmaya başladı.
CIA, 2016’da Rus istihbaratının şifreleme sistemlerini kırabilmeleri, Rus insansız hava araçlarını ve iletişim ekipmanlarını ele geçirebilmeleri için Ukraynalı özel komando birliklerini eğitti.
Eğitilen özel komando birliğindeki askerlerden biri olan General Kirilo Budanov, Ağustos 2020’den bu yana Ukrayna Savunma Bakanlığı İstihbarat Ana Müdürlüğünü yönetiyor.
Öte yandan, CIA ayrıca Rusya, Avrupa, Küba ve Rusların yoğun olarak bulunduğu diğer yerlerde faaliyet gösteren Ukraynalı istihbarat personelinin eğitilmesine de yardımcı oldu.
CIA ajanları, savaş sırasında Rusya’nın saldırmayı planladığı yerler ve kullanacağı silah sistemlerine dair kritik önemdeki bilgileri Ukrayna ile paylaşırken, dönemin iç istihbarat birimi Ukrayna Güvenlik Servisinin (SBU) Başkanı Ivan Bakanov, “Onlar olmadan Rusya’ya direnmenin ya da yenmenin imkanı olmazdı.” dedi.
Taraflar arasındaki işbirliğinin devamının taahhüdü olarak CIA direktörü William J. Burns ise savaşın başlangıcından bu yana 10 kez Ukrayna’yı ziyaret etti.
Ukrayna istihbaratı içinde Sovyetler Birliği döneminden kalma çok fazla isim olduğunu ve bunların Rusya’ya bilgi aktarabileceğini savunan CIA, ayrıca bu işbirliğinin Rusya’nın tepkisini çekebileceği endişesiyle Ukrayna’ya temkinli yaklaştı.
Ancak Ukraynalı istihbaratçılar, Rus denizaltıları ve filolarına dair edindikleri detaylı gizli bilgileri CIA ile paylaşarak ABD’yi işbirliğine ikna etti. Ukrayna Askeri İstihbarat Başkanı General Valeriy Kondratiuk bu duruma dair “Güven için koşulları oluşturmamız gerektiğini anlamıştık.” dedi.
İki ülke istihbarat birimleri arasındaki ilişki Şubat 2014’te Kremlin yanlısı Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç ve istihbarat şefinin ülkeyi terk ederek Rusya’ya kaçmasıyla sonuçlanan gösterilerin ardından filizlendi.
“Onur Devrimi” olarak bilinen gösterilerin ardından kurulan Batı yanlısı hükümetin istihbarat direktörü Valentyn Nalyvaiçenko, CIA ve MI6’dan istihbaratın yeniden yapılandırılması ve geliştirilmesinde yardım istedi.
Nalyvaiçenko, Mart 2014’te ise Rusya’nın Kırım’ı ilhakı sırasında bölgenin savunulması için CIA’den uydu görüntüleri ve istihbarat paylaşımı talep etti.
Kırım merkezli çatışmaların şiddetlenmesiyle dönemin CIA direktörü John O. Brennan, Kiev’e yaptığı ziyarette muhataplarına “kendilerinin istediği seviyede işbirliğine hazır olduklarını” iletti.
Amerikalı bir yetkili, bu işbirliğini “Ukraynalılar bizden balık istediler ve bazı politikalar gereği balık veremiyorduk ama ekipman sağlamaya ve balık tutmayı öğretmeye hazırdık.” ifadelerini kullandı
CIA bu kapsamda 2016’da gizli iletişim kanallarını çözebilecek ekipmanlar göndermeye başladı. Rusya sınırındaki 12 gizli üsse bilgi toplama ekipmanları kurulurken, buradaki Ukraynalı casuslara Rus güçlerine karşı saldırılar için eğitimler verildi.
Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın söylemlerinin aksine Mike Pompeo direktörlüğündeki CIA, Ukrayna’ya desteğini artırarak bölgedeki üsleri takviye etti.
Bu dönemde CIA’in işbirliği amaçlarından biri olarak Rusya’nın ABD seçimlerine müdahalesinin önüne geçilmesi girişimleri öne çıktı.
Zelenskiy’in 2020’de Ukrayna Dış İstihbarat Teşkilatı direktörlüğüne atadığı General Budanov ise bu dönemdeki işbirliğine dair “Sadece güçlendi. Sistematik olarak büyüdü. İşbirliği başka alanlarda gelişti ve daha kapsamlı hale geldi.” şeklinde konuştu.
Öte yandan, CIA’in Rusya’ya karşı yürütülen faaliyetleri idare eden “Rusya Evi” dairesi de Hollanda’nın Lahey kentinde İngiltere ve Almanya başta olmak üzere bazı Batılı ülkelerle Ukraynalı istihbaratçıları bir araya getirerek işbirliğini geliştirdi.
Rusya-Ukrayna savaşının başlamasıyla ABD Başkanı Joe Biden yönetimi istihbarat ekiplerine Ukrayna’nın Rusya’ya karşı saldırılarında destek sağlanması talimatı verdi.
Bu kapsamda CIA, Rusya’nın Ukraynalı liderlere yönelik suikast planlarına dair bilgi paylaştı.
CIA ayrıca savaşın başlamasının hemen ardından Ukraynalılara destek için çok sayıda yeni ajan gönderirken, Amerikalı bir yetkili “Tetiği mi çekiyorlar? Hayır. Hedef tespitine yardım mı ediyorlar? Evet.” dedi.
Öte yandan Temmuz 2022’de Ukrayna güçleri İngiliz istihbaratı MI6’nın sağladığı gerçek zamanlı uydu görüntülerle Dnipro Nehri’ni geçmeye çalışan Rus konvoyunu vurdu.
Üst düzey istihbarat yetkilisi General Serhii Dvoretskiy ayrıca halihazırda sığınaklarda Alman yapımı uçaksavarların Rusya’nın saldırılarına karşı savunma pozisyonunda olduğunu ifade etti.
Ayrıca CIA şefi Burns’ün Kiev’e yaptığı geçen haftaki ziyarete dair bir CIA yetkilisi, “Yıllar boyunca Ukrayna’ya açıkça bağlılığımızı gösterdik ve bu ziyaret bunun devam edeceğinin diğer bir güçlü işaretidir.” diye konuştu.
